Podczas posiedzenia w Ciechanowie, które odbyło się 30 sierpnia, zarząd Związku Miast Polskich przyjął stanowisko w sprawie sytuacji finansowej samorządów. Pojawił się tam m.in. postulat o rekompensatę utraconych dochodów. Po obradach prezydenci i burmistrzowie miast zwiedzili nowo otwarty Park Nauki Torus, powstały przy zrewitalizowanej wieży ciśnień.
Zarząd Związku Miast Polskich zwraca się do rządu i parlamentu o podjęcie pilnych działań, zmierzających do zapewnienia rekompensaty utraconych dochodów, jak również źródeł pokrycia gwałtowanie rosnących wydatków budżetów gmin, miast, powiatów i regionów. Postuluje także o rozpoczęcie prac nad systemowymi zmianami w finansach Jednostek Samorządu Terytorialnego, zapowiedzianych w Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju.
W stanowisku przypomniano, że samorząd terytorialny jest filarem rozwoju gospodarczego Polski i zapewnia równocześnie świadczenie przeważającej części usług publicznych na rzecz obywateli. Wydatki inwestycyjne samorządów od 2004 do 2018 wyniosły aż 494 mld zł i są istotnie wyższe od tych z budżetu centralnego.
Zanotowany wzrost dochodów podatkowych JST z tytułu udziału w podatkach PIT i CIT spowodowany był przede wszystkim wzrostem wynagrodzeń w gospodarce, który jednak przełożył się jednocześnie na zwiększenie wydatków JST (w polskim podsektorze samorządowym jest zatrudnionych ok. 2 mln pracowników). Znacząco wzrosły również ceny zakupu materiałów i usług. Tę sytuację pogarsza fakt, że rząd realizuje obecnie i zapowiada pakiet kolejnych zmian w systemie podatkowym, na który składa się zerowy PIT dla osób poniżej 26 roku życia, zmniejszenie stawki PIT w I grupie podatkowej z 18 do 17% oraz dwukrotny wzrost kosztów uzyskania przychodów.
– Zmiany te będą skutkować ubytkiem wpływów z PIT o 14,45 mld zł, co daje 7,21 mld zł mniej wpływów do budżetów samorządowych. Dodatkowo w związku z zapowiadaną likwidacją Otwartych Funduszy Emerytalnych, samorządy utracą udział w PIT od wypłat środków z tego tytułu, szacowany na ok. 8,25 mld zł w ciągu kolejnych lat.
Wzrost wynagrodzeń i obniżki podatków są niewątpliwie korzystne dla obywateli. Chcemy jednak zwrócić uwagę, że koszty decyzji Rządu RP w tym zakresie ponoszą w dużej części samorządy terytorialne, które – w przeciwieństwie do administracji szczebla centralnego – nie mają możliwości rekompensowania ubytków w swoich budżetach wzrostem wpływów z podatku VAT. Dodatkowo na uwagę zasługuje fakt, że poprzednia obniżka stawek PIT z 2007 r. w połączeniu ze spowolnieniem gospodarczym zaowocowała kilkuletnią stagnacją wpływów z PIT do budżetu samorządów oraz trwającym do dzisiaj osłabieniem dynamiki wzrostu tych dochodów – piszą w stanowisku przedstawiciele miast.
Podkreślają ponadto, że na pogorszenie kondycji finansowej JST mają wpływ rosnące wydatki na oświatę, zbyt niski poziom subwencji oświatowej oraz niedofinansowanie kosztów reformy edukacji, a także radykalny wzrost wydatków na dofinansowanie służby zdrowia w powiatach czy wydatków na dofinansowanie transportu publicznego. Niepokojące są dane dotyczące nadwyżki operacyjnej netto samorządów, z której finansowane są inwestycje. Ujemną nadwyżkę wykazuje dzisiaj 31 miast na prawach powiatu, 58 powiatów ziemskich (w kolejnych 46 jest ona niższa niż 1 mln zł) oraz 865 gmin (w kolejnych 751 jest ona niższa niż 1 mln zł). Może to doprowadzić do znaczącego spadku inwestycji samorządowych, problemów z wykorzystaniem środków unijnych, a w skrajnych przypadkach do niewydolności w realizacji podstawowych zadań i usług publicznych.
Po zakończeniu posiedzenia obradujący na zaproszenie prezydenta Ciechanowa Krzysztofa Kosińskiego, który jest sekretarzem zarządu ZMP, odwiedzili Park Nauki Torus. Goście przyjrzeli się zrewitalizowanej wieży ciśnień, zagospodarowanemu terenowi wokół, zwiedzili budynek z interaktywną ekspozycją. Samorządowcy gratulowali miastu inwestycji.